ISO 22000:2018 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi

?ISO 22000:2018 nedir?

ISO 22000, tedarik zincirinin her aşamasında güvenli gıda üretimini sağlamak amacıyla oluşturulmuş uluslararası bir gıda güvenliği yönetim standardıdır. HACCP prensiplerini, yönetim sistemi yaklaşımı ile birleştirir.

?Kimler ISO 22000 belgesi alabilir?

Çiftlikten son tüketiciye kadar gıda zincirinde yer alan üreticiler, işleyiciler, depolar, lojistik firmaları, gıda ambalajı üreticileri, gıda hizmeti veren işletmeler ve perakendeciler ISO 22000 belgesi alabilir.

?ISO 22000 belgelendirme süreci nasıldır?

Önce altyapı ve hijyen koşulları iyileştirilir, ardından HACCP tabanlı tehlike analizi, PRP–O-PRP–KKN yapısı ve dokümantasyon kurulur. İç denetim ve yönetim gözden geçirmesi sonrası yetkili kuruluşa başvuru yapılır; aşama 1 ve aşama 2 denetimleri tamamlanıp uygunsuzluklar kapatıldığında sertifika düzenlenir.

?ISO 22000 belgesi zorunlu mudur?

Çoğu ülkede yasal olarak zorunlu değildir; ancak gıda güvenliği mevzuatına uyum, ihracat, zincir marketlere giriş ve kurumsal müşteriler için büyük ölçüde beklentidir. Bazı kamu ihaleleri ve perakende zincirleri için fiili zorunluluk haline gelmiştir.

?ISO 22000 belgesinin faydaları nelerdir?

Ürün güvenliğini artırır, geri çağırma risklerini azaltır, izlenebilirliği güçlendirir, yasal uyumu destekler ve markaya duyulan güveni yükseltir. Reaktif yaklaşımdan proaktif gıda güvenliği kültürüne geçişi sağlar.

?ISO 22000 belgesinin maliyeti nelere bağlıdır?

Çalışan sayısı, tesis sayısı, ürün gamı, proses karmaşıklığı, mevcut HACCP uygulama düzeyi ve seçilen belgelendirme kuruluşu maliyeti belirler. Denetim adam-gün süresi ve gerekiyorsa danışmanlık/ eğitim hizmetleri bütçeye eklenir.

?ISO 22000:2018 standart maddeleri nelerdir?

• 4. Kuruluşun bağlamı (iç/dış hususlar, ilgili taraflar, kapsam, sistemin kurulması)
• 5. Liderlik (yönetimin bağlılığı, politika, görev ve sorumluluklar)
• 6. Planlama (risk ve fırsatlar, hedefler, değişiklik yönetimi)
• 7. Destek (kaynaklar, yetkinlik, farkındalık, iletişim, dokümante edilmiş bilgi)
• 8. Çalıştırma (PRP'ler, izlenebilirlik, acil durum, tehlike kontrol planı, doğrulama ve uygunsuzluk yönetimi)
• 9. Performans değerlendirmesi (izleme-ölçme, iç tetkik, yönetim gözden geçirmesi)
• 10. İyileştirme (uygunsuzluk/düzeltici faaliyet, sürekli iyileştirme, sistem güncellemeleri)

?Dokümantasyon çalışmasına başlamadan önce hangi altyapı sağlanmalı?

Standart gerekliliklerine uygun bir altyapı oluşturulmalı; proses alanları, hijyen planları, ekipman yerleşimleri, PRP'leri destekleyecek fiziksel düzenlemeler tamamlanmalıdır. Altyapı hazır olmadan hazırlanan dokümanlar denetimlerde sürdürülebilir bulunmadığı için başarısızlık riski artar.

?Kuruluşun bağlamı nasıl ele alınmalı?

Kuruluşu etkileyen iç ve dış hususlar belirlenmeli, ilgili tarafların beklentileri kayıt altına alınmalı ve yılda en az bir defa gözden geçirilmelidir. GGYS kapsamı sertifikada yer alacağından, üretilen ürünler ve hizmetler net biçimde tanımlanmalı, süreç etkileşim şemaları ve proses haritaları hazırlanmalıdır.

?Liderlik için hangi dokümanlar gerekir?

Üst yönetimin gıda güvenliği politikasını imzalaması, hedeflere kaynak sağlayacağını beyan etmesi ve personelin görev tanımlarını onaylaması gerekir. Politika iç ve dış paydaşlara duyurulmalı, ortak alanlarda yayınlanmalı, çalışanlara politikanın içeriği hakkında eğitim verilmelidir.

?Planlama (Madde 6) kapsamında örnek uygulamalar nelerdir?

Süreç bazlı risk ve fırsat analizleri hazırlanmalı, önceki yılların performansına göre ölçülebilir hedefler belirlenmeli, değişiklik yönetimi prosedürü oluşturulmalıdır. Örneğin müşteri şikâyeti hedefi bir önceki yılın gerçekleşen değerinin altında planlanabilir ve ara periyotlarda izlenerek düzeltici aksiyonlar alınır.

?HACCP ve ISO 22000 entegrasyonunda hangi adımlar öne çıkar?

• Gıda güvenliği ekibi oluşturularak tüm proses akış şemaları güncellenir
• Her proses adımındaki biyolojik/kimyasal/fiziksel/alergen tehlikeler analiz edilir
• Karar ağacıyla kritik kontrol noktaları (KKN) ve operasyonel ön koşullar (O-ÖGP) belirlenir
• Her KKN için kritik limit, izleme yöntemi, sıklık, kayıt ve düzeltici faaliyet tanımlanır
• HACCP planı doğrulanır, iç tetkik ve analiz sonuçlarıyla sürekli iyileştirme sağlanır

?Dokümantasyon ve kayıt yönetiminde dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

İlgili tarafların beklentileri, kapsam, politika, prosedürler, PRP kayıtları, izleme formları ve doğrulama raporları ayrı ayrı dosyalanmalı; revizyon tarihleri takip edilmelidir. YGG toplantılarında tüm kritik doküman ve kayıtlar gözden geçirilerek güncelliği sağlanmalıdır.